REVIEW PAPER
REFLECTIONS ON THE RELATIONSHIPS BETWEEN THE DISCIPLINE OF SECURITY SCIENCES AND PEDAGOGY
More details
Hide details
1
Instytut Organizacji i Zarządania
Zakład Nauk Humanistycznych, Wojskowa Akademia Techniczna
Wydział Bezpieczeństwa, Logistyki i Zarządzania, Polska
A - Research concept and design; B - Collection and/or assembly of data; C - Data analysis and interpretation; D - Writing the article; E - Critical revision of the article; F - Final approval of article
Submission date: 2025-08-03
Final revision date: 2025-08-08
Acceptance date: 2025-08-09
Publication date: 2025-08-09
Corresponding author
Krzysztof Włodzimierz KLIMEK
Instytut Organizacji i Zarządania
Zakład Nauk Humanistycznych, Wojskowa Akademia Techniczna
Wydział Bezpieczeństwa, Logistyki i Zarządzania, ul. gen. Sylwestra Kaliskiego 2, 00-908, Warszawa, Polska
SBN 2025;37(3): 91-110
KEYWORDS
TOPICS
ABSTRACT
Many scientific disciplines address security issues and the threats they pose to varying degrees, each with its own distinct focus and methodology for understanding and describing various aspects of security. This paper will focus on two of these disciplines: security sciences and pedagogy, which are situated within the social sciences and address security issues in their own way. Therefore, the subject of this research is the relationship between security sciences and pedagogy, and the aim of this article is to demonstrate the common areas and categories connecting both disciplines – security and education. The considerations and analyses presented in this text attempt to answer the following question: What are the interrelationships between security sciences and pedagogy? The answer to this formulated problem, based on scientific sources and pedagogical experience, can be contained in the adopted thesis, which assumes that the common elements (connecting) both disciplines are their affiliation with the social sciences (and therefore the same subject of interest – humans and their place in society), as well as security and education as common categories of these disciplines. The presented research problem and verification of the thesis were clarified through a critical analysis of various studies and scientific publications, primarily in the fields of security sciences, pedagogy, and education for security. It should also be noted that the methods employed also included synthesis, comparison, and inference. The results of the research are contained in the individual sections of the study, which, in turn, characterize security sciences and pedagogy in terms of their affiliation with the social sciences, and highlight and describe the common categories connecting these disciplines (i.e., security and education), to the extent that concerns education for security and education for security.
REFERENCES (45)
1.
Bera, R., 2017. Pedagogika bezpieczeństwa w kontekście współczesnych zagrożeń w życiu społecznym. Annales Uniwesitatis Mariae Curie-Skłodowska, XXX (4), 11-18.
2.
Cudowska, A., 2010. Pedagogika i edukacja w okresie późnej nowoczesności. W: A. Sobecki, red.. Pedagogika wobec wyzwań współczesności. Łomża: Wyższa Szkoła zarządzania i przedsiębiorczości, 5-41.
3.
Czupryński, A., 2017a. Kryteria dyscypliny naukowej. W: A. Czupryński, B. Wiśniewski, J. Zboina, red., Nauki społeczne. Wybrane problemy badań. Józefów: CNBOP-PIB, 9-16.
4.
Czupryński, A., 2017b. Obszar oraz obiekt i przedmiot badań w naukach o bezpieczeństwie. W: A. Czupryński, B. Wiśniewski, J. Zboina, red. Nauki społeczne. Wybrane problemy badań. Józefów: CNBOP-PIB, 29-33.
5.
Czupryński, A., Wiśniewski, B., Zboina, J., red., 2017. Nauki społeczne. Wybrane problemy badań. Józefów: CNBOP-PIB.
6.
Dembiński, M., 2019. Pedagogika bezpieczeństwa – nowa subdyscyplina. Annales Uniwesitatis Mariae Curie-Skłodowska, XXXII (3), 9-26.
7.
Drabik, K., 2015. Rola edukacji w kształtowaniu bezpieczeństwa personalnego W: A. Pieczywok, K. Loranty, red. Bezpieczeństwo jako problem edukacyjny. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 45-62.
8.
El Ghamari, M., 2012. Miejsce nauk społecznych i ich obszar badań w systemie nauki polskiej. Obronność - Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej, 2, 16-25.
9.
Furmanek, W., 2013. Pedagogika wobec wyzwań współczesności. Annales Uniwersitatis Mariae Curie-Skłodowska, XXVI (1-2), 11-34.
10.
Gębczyńska, A., Zieliński, J., 2016. Bezpieczeństwo i obronność jako dyscypliny naukowe – aspekty teoretyczne i metodologiczne. Obronność – Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Sztuki Wojennej, 3 (19), 25-40.
11.
Grabowska-Lepczak, I., Tryboń, M., Kwiatkowski, M., 2011. Transformacja oraz perspektywy rozwoju edukacji dla bezpieczeństwa. Zeszyty Naukowe SGSP, 41, 181-190.
12.
Guz, S., (red.), 2008. Dziecko a zagrożenia współczesnego świata. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.
13.
Jarmoszko, S., Kalita, C., Maciejewski, J., 2016. Nauki społeczne wobec problemu bezpieczeństwa (wybrane zagadnienia). Siedlce: Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy.
14.
Kunowski, S., 1997. Podstawy współczesnej pedagogiki. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
15.
Kwiasowski, Z., 2015. Znaczenie edukacji dla bezpieczeństwa w wychowaniu obywatelskim. W: A. Skrabacz, L. Kanarski, red. Edukacja dla bezpieczeństwa: teoria i praktyka. Warszawa: 81-95.
16.
Kwieciński, Z., Śliwerski, B., 2005. Pedagogika. Podręcznik akademicki, t.1. Warszawa: PWN.
17.
Lutostański, M., 2018. Idea wyodrębnienia dyscypliny naukowej „nauki o bezpieczeństwie” i jej konsekwencje. Historia i Polityka, 25 (32), 9-22.
18.
Mazur, P., 2008. Naukowy charakter pedagogiki. Zamojskie Studia i Materiały, 1 (26), 25-36.
19.
Melosik, Z., 2024. Dyscyplina naukowa i tożsamość naukowa. Poznań: Uniwersytet Adama Mickiewicza.
20.
Milerski, B., Śliwerski, B., 2000. Pedagogika. Leksykon PWN. Warszawa: PWN.
21.
Misiuk, A., 2018. Nauki o bezpieczeństwie – geneza, istota i perspektywy rozwoju. Bezpieczeństwo i technika pożarnicza, 2, 16-26.
22.
Okoń, W., 1995. Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
23.
Palka, S., 1995. Pedagogika w stanie tworzenia. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
24.
Pawłuszko, T., 2020. Nauki o bezpieczeństwie. Budowanie szkoły naukowej. Kraków: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka.
25.
Pieczywok, A., 2012. Edukacja dla bezpieczeństwa wobec zagrożeń i wyzwań współczesności. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej.
26.
Pieczywok, A., 2015a. Bezpieczeństwo jako wartość edukacyjna i badawcza. W: P. Fiktus, H. Malewski, M. Marszał, red. Rodzinna Europa. Europejska myśl polityczno-prawna u progu XXI wieku. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 457-480.
27.
Pieczywok, A., 2015b. Refleksyjny wgląd w wybrane obszary edukacji dla bezpieczeństwa. W: A. Pieczywok, K. Loranty, red. Bezpieczeństwo jako problem edukacyjny. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 16-44.
28.
Pieczywok, A., 2018. Edukacja dla bezpieczeństwa wewnętrznego. W: M. Paździor, J. Trubalska, Ł. Wojciechowski, A. Żywicka, red. Bezpieczeństwo państwa w XXI wieku. Lublin: Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji, 386-416.
29.
Pieczywok, A., 2019. Bezpieczeństwo człowieka w warunkach ryzyka i niepewności. Studia nad Bezpieczeństwem, 4, 95-109.
30.
Pieczywok, A., Loranty K. 2015. Bezpieczeństwo jako problem edukacyjny. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej.
31.
Piekarski, J., Urbaniak-Zając, D., Szmidt, K, 2010. Metodologiczne problemy tworzenia wiedzy w pedagogice. Oblicza akademickiej praktyki. Kraków: Impuls.
32.
Piwowarski, J., 2017. Nauki o bezpieczeństwie. Zagadnienia elementarne. Kraków: Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa Publicznego i Indywidualnego „Apeiron”.
33.
Piwowarski, J., 2023. Nauki o bezpieczeństwie. Bazowa siatka pojęć i model badawczy kultury bezpieczeństwa. Kraków: Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa Publicznego i Indywidualnego „Apeiron”.
34.
Przybysz, B., 2018. Edukacja dla bezpieczeństwa jako przedmiot nauczania. W: I. Urych, red. Edukacja dla bezpieczeństwa. Współczesne kategorie. Warszawa: Akademia Sztuki Wojennej.
35.
Przyszczypkowski, K., 2009. Rozmyta przestrzeń pedagogiki. Debata Edukacyjna, 2, 74-80.
36.
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 11 października 2022 r. w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych (Dz.U. z 2022 r., poz. 2202).
37.
Sikora-Wojtarowicz, K., 2018. Kwalifikacje i kompetencje nauczycieli przedmiotu Edukacja dla bezpieczeństwa. Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego, 12 (2), 243-260.
38.
Stępień, R., 1999. Problemy współczesnej pedagogiki. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej.
39.
Szynowski, R., 2014. Nauki o bezpieczeństwie a nauki o administracji. Studia Iuridica Lublinensia, 21, 67-82.
40.
Śliwerski, B., 2021. Wprowadzenie do teorii krytykoznawstwa. Krytyka naukowa (nie tylko) w pedagogice. Kraków: Impuls.
41.
Wilkin, J., 2012. Komu potrzebne są nauki społeczne? Nauki społeczne w polskiej i europejskiej przestrzeni badawczej oraz w rozwiązywaniu problemów rozwoju. Nauka, 4, 17-32.
42.
Włodarczyk, E., Sadowska-Wieciech, E, Rokitowska, J., 2018. Edukacja dla bezpieczeństwa. Istota i uwarunkowania. Kraków: Libron.
43.
Włodarczyk, R., 2011. Interdyscyplinarność i transdyscyplinarność pedagogiki – wymiar teoretyczny i praktyczny. Kraków: Impuls.
44.
Wojnarowski, J., 2010. Gotowość systemu bezpieczeństwa narodowego. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej.
45.
Zaczek Zaczyński, K., 2020. Edukacja dla bezpieczeństwa w Polsce od XX do XXI wieku. Wiedza Obronna, 270 (1), 79-92.