PL EN
ARTYKUŁ PRZEGLĄDOWY
ROZWAŻANIA NAD RELACJAMI POMIĘDZY DYSCYPLINĄ NAUK O BEZPIECZEŃSTWIE A PEDAGOGIKĄ
 
Więcej
Ukryj
1
Instytut Organizacji i Zarządania Zakład Nauk Humanistycznych, Wojskowa Akademia Techniczna Wydział Bezpieczeństwa, Logistyki i Zarządzania, Polska
 
 
A - Koncepcja i projekt badania; B - Gromadzenie i/lub zestawianie danych; C - Analiza i interpretacja danych; D - Napisanie artykułu; E - Krytyczne zrecenzowanie artykułu; F - Zatwierdzenie ostatecznej wersji artykułu
 
 
Data nadesłania: 03-08-2025
 
 
Data ostatniej rewizji: 08-08-2025
 
 
Data akceptacji: 09-08-2025
 
 
Data publikacji: 09-08-2025
 
 
Autor do korespondencji
Krzysztof Włodzimierz KLIMEK   

Instytut Organizacji i Zarządania Zakład Nauk Humanistycznych, Wojskowa Akademia Techniczna Wydział Bezpieczeństwa, Logistyki i Zarządzania, ul. gen. Sylwestra Kaliskiego 2, 00-908, Warszawa, Polska
 
 
SBN 2025;37(3): 91-110
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Problemami bezpieczeństwa i występującymi jego zagrożeniami w różnym zakresie zajmuje się wiele dyscyplin naukowych, a każda z nich inaczej określa przedmiot swojego zainteresowania oraz metodologię poznania i opisania różnych aspektów bezpieczeństwa. W niniejszym opracowaniu zajmiemy się dwiema z nich: naukami o bezpieczeństwie i pedagogiką, które ulokowane są w dziedzinie nauk społecznych i zajmują się - każda na swój sposób – problemami bezpieczeństwa. Stąd też przedmiotem podjętych rozważań naukowych uczyniono związki zachodzące między naukami o bezpieczeństwie a pedagogiką, a cel niniejszego artykułu odnosi się do ukazania wspólnych obszarów i kategorii łączących obydwie nauki – czyli bezpieczeństwa i edukacji. Rozważania i analizy zaprezentowane w tekście stanowią próbę znalezienia odpowiedzi na następujące pytanie: Jakie wzajemne relacje zachodzą między naukami o bezpieczeństwie a pedagogiką? Odpowiedź na tak sformułowany problem, w oparciu o źródła naukowe i doświadczenie w pracy pedagogicznej, zawrzeć można w przyjętej tezie, która zakłada, że elementami wspólnymi (łączącymi) obydwie nauki jest ich przynależność do dziedziny nauk społecznych (a więc i taki sam przedmiot zainteresowań – człowiek i jego miejsce w społeczeństwie) oraz bezpieczeństwo i edukacja jako kategorie wspólne tych nauk. Wyjaśnieniu przedstawionego problemu badawczego i weryfikacji postawionej tezy posłużyła krytyczna analiza różnych opracowań i publikacji naukowych, przede wszystkim z zakresu nauk o bezpieczeństwie, pedagogiki i edukacji dla bezpieczeństwa. Należy odnotować również, że wśród zastosowanych metod znalazły się także: synteza, porównanie i wnioskowanie. Rezultaty dociekań badawczych zawierają się w poszczególnych częściach opracowania, w których kolejno: dokonano charakterystyki nauk o bezpieczeństwie i pedagogiki w aspekcie przynależności obydwu nauk do dziedziny nauk społecznych oraz wyeksponowaniu i opisano kategorie wspólne, łączące te nauki (czyli bezpieczeństwo i edukację), w takim zakresie, który dotyczy właśnie edukacji dla bezpieczeństwa i pedagogiki bezpieczeństwa.
REFERENCJE (45)
1.
Bera, R., 2017. Pedagogika bezpieczeństwa w kontekście współczesnych zagrożeń w życiu społecznym. Annales Uniwesitatis Mariae Curie-Skłodowska, XXX (4), 11-18.
 
2.
Cudowska, A., 2010. Pedagogika i edukacja w okresie późnej nowoczesności. W: A. Sobecki, red.. Pedagogika wobec wyzwań współczesności. Łomża: Wyższa Szkoła zarządzania i przedsiębiorczości, 5-41.
 
3.
Czupryński, A., 2017a. Kryteria dyscypliny naukowej. W: A. Czupryński, B. Wiśniewski, J. Zboina, red., Nauki społeczne. Wybrane problemy badań. Józefów: CNBOP-PIB, 9-16.
 
4.
Czupryński, A., 2017b. Obszar oraz obiekt i przedmiot badań w naukach o bezpieczeństwie. W: A. Czupryński, B. Wiśniewski, J. Zboina, red. Nauki społeczne. Wybrane problemy badań. Józefów: CNBOP-PIB, 29-33.
 
5.
Czupryński, A., Wiśniewski, B., Zboina, J., red., 2017. Nauki społeczne. Wybrane problemy badań. Józefów: CNBOP-PIB.
 
6.
Dembiński, M., 2019. Pedagogika bezpieczeństwa – nowa subdyscyplina. Annales Uniwesitatis Mariae Curie-Skłodowska, XXXII (3), 9-26.
 
7.
Drabik, K., 2015. Rola edukacji w kształtowaniu bezpieczeństwa personalnego W: A. Pieczywok, K. Loranty, red. Bezpieczeństwo jako problem edukacyjny. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 45-62.
 
8.
El Ghamari, M., 2012. Miejsce nauk społecznych i ich obszar badań w systemie nauki polskiej. Obronność - Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej, 2, 16-25.
 
9.
Furmanek, W., 2013. Pedagogika wobec wyzwań współczesności. Annales Uniwersitatis Mariae Curie-Skłodowska, XXVI (1-2), 11-34.
 
10.
Gębczyńska, A., Zieliński, J., 2016. Bezpieczeństwo i obronność jako dyscypliny naukowe – aspekty teoretyczne i metodologiczne. Obronność – Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Sztuki Wojennej, 3 (19), 25-40.
 
11.
Grabowska-Lepczak, I., Tryboń, M., Kwiatkowski, M., 2011. Transformacja oraz perspektywy rozwoju edukacji dla bezpieczeństwa. Zeszyty Naukowe SGSP, 41, 181-190.
 
12.
Guz, S., (red.), 2008. Dziecko a zagrożenia współczesnego świata. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.
 
13.
Jarmoszko, S., Kalita, C., Maciejewski, J., 2016. Nauki społeczne wobec problemu bezpieczeństwa (wybrane zagadnienia). Siedlce: Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy.
 
14.
Kunowski, S., 1997. Podstawy współczesnej pedagogiki. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
 
15.
Kwiasowski, Z., 2015. Znaczenie edukacji dla bezpieczeństwa w wychowaniu obywatelskim. W: A. Skrabacz, L. Kanarski, red. Edukacja dla bezpieczeństwa: teoria i praktyka. Warszawa: 81-95.
 
16.
Kwieciński, Z., Śliwerski, B., 2005. Pedagogika. Podręcznik akademicki, t.1. Warszawa: PWN.
 
17.
Lutostański, M., 2018. Idea wyodrębnienia dyscypliny naukowej „nauki o bezpieczeństwie” i jej konsekwencje. Historia i Polityka, 25 (32), 9-22.
 
18.
Mazur, P., 2008. Naukowy charakter pedagogiki. Zamojskie Studia i Materiały, 1 (26), 25-36.
 
19.
Melosik, Z., 2024. Dyscyplina naukowa i tożsamość naukowa. Poznań: Uniwersytet Adama Mickiewicza.
 
20.
Milerski, B., Śliwerski, B., 2000. Pedagogika. Leksykon PWN. Warszawa: PWN.
 
21.
Misiuk, A., 2018. Nauki o bezpieczeństwie – geneza, istota i perspektywy rozwoju. Bezpieczeństwo i technika pożarnicza, 2, 16-26.
 
22.
Okoń, W., 1995. Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
 
23.
Palka, S., 1995. Pedagogika w stanie tworzenia. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
 
24.
Pawłuszko, T., 2020. Nauki o bezpieczeństwie. Budowanie szkoły naukowej. Kraków: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka.
 
25.
Pieczywok, A., 2012. Edukacja dla bezpieczeństwa wobec zagrożeń i wyzwań współczesności. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej.
 
26.
Pieczywok, A., 2015a. Bezpieczeństwo jako wartość edukacyjna i badawcza. W: P. Fiktus, H. Malewski, M. Marszał, red. Rodzinna Europa. Europejska myśl polityczno-prawna u progu XXI wieku. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 457-480.
 
27.
Pieczywok, A., 2015b. Refleksyjny wgląd w wybrane obszary edukacji dla bezpieczeństwa. W: A. Pieczywok, K. Loranty, red. Bezpieczeństwo jako problem edukacyjny. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 16-44.
 
28.
Pieczywok, A., 2018. Edukacja dla bezpieczeństwa wewnętrznego. W: M. Paździor, J. Trubalska, Ł. Wojciechowski, A. Żywicka, red. Bezpieczeństwo państwa w XXI wieku. Lublin: Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji, 386-416.
 
29.
Pieczywok, A., 2019. Bezpieczeństwo człowieka w warunkach ryzyka i niepewności. Studia nad Bezpieczeństwem, 4, 95-109.
 
30.
Pieczywok, A., Loranty K. 2015. Bezpieczeństwo jako problem edukacyjny. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej.
 
31.
Piekarski, J., Urbaniak-Zając, D., Szmidt, K, 2010. Metodologiczne problemy tworzenia wiedzy w pedagogice. Oblicza akademickiej praktyki. Kraków: Impuls.
 
32.
Piwowarski, J., 2017. Nauki o bezpieczeństwie. Zagadnienia elementarne. Kraków: Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa Publicznego i Indywidualnego „Apeiron”.
 
33.
Piwowarski, J., 2023. Nauki o bezpieczeństwie. Bazowa siatka pojęć i model badawczy kultury bezpieczeństwa. Kraków: Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa Publicznego i Indywidualnego „Apeiron”.
 
34.
Przybysz, B., 2018. Edukacja dla bezpieczeństwa jako przedmiot nauczania. W: I. Urych, red. Edukacja dla bezpieczeństwa. Współczesne kategorie. Warszawa: Akademia Sztuki Wojennej.
 
35.
Przyszczypkowski, K., 2009. Rozmyta przestrzeń pedagogiki. Debata Edukacyjna, 2, 74-80.
 
36.
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 11 października 2022 r. w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych (Dz.U. z 2022 r., poz. 2202).
 
37.
Sikora-Wojtarowicz, K., 2018. Kwalifikacje i kompetencje nauczycieli przedmiotu Edukacja dla bezpieczeństwa. Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego, 12 (2), 243-260.
 
38.
Stępień, R., 1999. Problemy współczesnej pedagogiki. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej.
 
39.
Szynowski, R., 2014. Nauki o bezpieczeństwie a nauki o administracji. Studia Iuridica Lublinensia, 21, 67-82.
 
40.
Śliwerski, B., 2021. Wprowadzenie do teorii krytykoznawstwa. Krytyka naukowa (nie tylko) w pedagogice. Kraków: Impuls.
 
41.
Wilkin, J., 2012. Komu potrzebne są nauki społeczne? Nauki społeczne w polskiej i europejskiej przestrzeni badawczej oraz w rozwiązywaniu problemów rozwoju. Nauka, 4, 17-32.
 
42.
Włodarczyk, E., Sadowska-Wieciech, E, Rokitowska, J., 2018. Edukacja dla bezpieczeństwa. Istota i uwarunkowania. Kraków: Libron.
 
43.
Włodarczyk, R., 2011. Interdyscyplinarność i transdyscyplinarność pedagogiki – wymiar teoretyczny i praktyczny. Kraków: Impuls.
 
44.
Wojnarowski, J., 2010. Gotowość systemu bezpieczeństwa narodowego. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej.
 
45.
Zaczek Zaczyński, K., 2020. Edukacja dla bezpieczeństwa w Polsce od XX do XXI wieku. Wiedza Obronna, 270 (1), 79-92.
 
ISSN:2082-2677
Journals System - logo
Scroll to top