PL EN
ARTYKUŁ PRZEGLĄDOWY
TAKTYCZNE UŻYCIE BEZZAŁOGOWYCH SYSTEMÓW POWIETRZNYCH PRZEZ SIŁY ZBROJNE UKRAINY W ASPEKCIE MOŻLIWOŚCI IMPLEMENTACJI W SIŁACH ZBROJNYCH RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ
 
 
Więcej
Ukryj
1
Zarząd Planowania i Polityki (J-5), Dowództwo Wielnarodowego Korpusu Północno-Wschodniego, Polska
 
 
A - Koncepcja i projekt badania; B - Gromadzenie i/lub zestawianie danych; C - Analiza i interpretacja danych; D - Napisanie artykułu; E - Krytyczne zrecenzowanie artykułu; F - Zatwierdzenie ostatecznej wersji artykułu
 
 
Data nadesłania: 06-08-2025
 
 
Data ostatniej rewizji: 07-09-2025
 
 
Data akceptacji: 08-09-2025
 
 
Data publikacji: 08-09-2025
 
 
Autor do korespondencji
Adrian Czesław NAPORA   

Zarząd Planowania i Polityki (J-5), Dowództwo Wielnarodowego Korpusu Północno-Wschodniego, Łukasińskiego 33, 71-215, Szczecin, Polska
 
 
SBN 2025;37(3): 111-136
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Celem prezentowanych wyników podjętej próby badawczej jest ustrukturyzowanie i uporządkowanie zebranych danych na temat taktycznego użycia bezzałogowych systemów powietrznych oraz przedstawienie rekomendacji do implementacji w Siłach Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej. Dane pochodzą bezpośrednio od oficerów ukraińskich. Byli oni w kontaktach roboczych ze stroną Polską w ramach misji EUMAM w roli instruktorów, szkolonych jak i oficerów programujących szkolenie sztabów brygad. Te treści stały się też przedmiotem badania w zakresie taktycznego użycia systemów bezzałogowych. W procedurze badawczej przyjęto następujące pytanie badawcze: które z ukraińskich rozwiązań zastosowania BSP mogą zostać zaimplementowane do Sił Zbrojnych RP? Problem badawczy pomógł wyostrzyć procesy analityczne dostępnego materiału, jak również był cennym punktem odniesienia do sformułowania tezy roboczej. Tym samym, hipotetyczną odpowiedzią na powyższy problem zostało przyjęte przypuszczenie, że zdecydowana większość rozwiązań i zastosowań stosowanych przez Ukraińców jest przydatna w Siłach Zbrojnych RP. Do uporządkowania i ustrukturyzowania zebranych informacji posłużyły teoretyczne metody badawcze takie jak: monograficzna oraz klasyfikowanie proste. Metoda monograficzna została w praktyce zastosowana jako ostatnia i posłużyła do napisania zwięzłych treści niniejszej publikacji. Klasyfikowanie proste umożliwiło na precyzyjne rozróżnienie i wskazanie przeznaczenia taktycznego systemów bezzałogowych, klas systemów bezzałogowych oraz rekomendacji dla Sił Zbrojnych RP. Natomiast selekcja tych danych z obszernego materiału nastąpiła wskutek zastosowania abstrahowania izolującego oraz metod analitycznych. Abstrahowanie izolujące pozwoliło na identyfikację treści, które nie zostały zastosowane w procedurze badawczej. Natomiast metody analityczne pozwoliły na zidentyfikowanie i wyodrębnienie struktur organizacyjne BSP, ich przeznaczenie i połączenie z innymi rodzajami wojsk stosowanymi od szczebla brygady w dół. Identyfikacja możliwie przydatnych elementów dla Sił Zbrojnych RP oraz sformułowanie rekomendacji nastąpiło za sprawą: wnioskowania oraz syntezowania. Na bazie dostępnych danych, porównano stan rozwoju i zastosowania BSP w Siłach Zbrojnych Ukrainy oraz stan rozwoju tych platform w Siłach Zbrojnych RP. Kierunki rozwoju i rekomendacje zostały sformułowane poprzez wnioskowanie i syntezowanie wymagań i praktyk łączących różne systemy walki. Wysublimowano treści dotyczące bojowego użycia bezzałogowych systemów powietrznych jak również sformułowano szereg rekomendacji. Co więcej, rozważania doprowadziły do identyfikacji kolejnych kierunków badawczych, mianowicie użycie pojazdów bezzałogowych jak i łodzi bezzałogowych, a w konsekwencji rozważenie implementacji w Siłach Zbrojnych RP. Hipoteza badawcza została potwierdzona, a nawet wnioski znacząco wyszły poza jej obręb. Obserwacje wojny rosyjsko-ukraińskiej, lektura publikacji jej poświęconych pozwalają proponować i wzmacniać śmiałe koncepcje rozwoju zastosowania platform bezzałogowych.
REFERENCJE (58)
1.
10 SFG(A) UAS/C-UAS Tactical Handbook.
 
2.
AJP-3.2, Allied joint doctrine for land operations, 2022. Bruksela: NATO Standardisation Office.
 
3.
Bartosiak, J. red., 2022. Armia Nowego Wzoru, Warszawa: Zona Zero.
 
4.
Bartosiak, J. i in., 2023. Lekcje z wojny na Ukrainie, Warszawa: Zona Zero.
 
5.
Basmat, D., Russia aims to launch 2000 drones towards Ukraine at once, German general says, Kyiv Independent. Dostępne pod adresem: https://kyivindependent.com/ russia-aims-to-launch-2-000-drones-towards-ukraine-at-once-german-general-says/ [dostęp: 23 lipca 2025].
 
6.
Boffey, D., Killig machines: how Russia and Ukraine’s race to perfect deadly pilotless drones could harm us all, The Guardian. Dostępne pod adresem: https://www.theguardian.com/ world/2025/jun/25/ukraine-russia-autonomous-drones-ai, [dostęp: 23 lipca 2025].
 
7.
Borowski, J., Powstanie inspektorat ds. systemów dronowych, Defence 24. Dostępne pod adresem: https://defence24.pl/sily-zbro...- -dronowych [dostęp: 23 września 2025].
 
8.
Bruszewski, M. i in., 2023. Wojna rosyjsko-ukraińska. Pierwsza faza, Warszawa: Bellona.
 
9.
Bruszewski, M., Szopa, M., 2025. Nie patrz martwym w oczy. Polacy na wojnie w Ukrainie, Warszawa: Bellona.
 
10.
Cielej, P., Kontrakt podpisany. Armia kupi więcej polskich dronów, Gazeta Prawna. Dostępne pod adresem: https://biznes.gazetaprawna.pl... [dostęp: 23 lipca 2025].
 
11.
Cieślak, J., Armia Ukrainy. Armia dronów, Defence 24. Dostępne pod adresem: https:// defence24.pl/sily-zbrojne/armia- ukrainy-armia-dronow, [dostęp: 23 lipca 2025].
 
12.
Clover, C., Miller, C., Russia’s drone swarms pierce Ukraine’s defences at record rate, Financial Times. Dostępne pod adresem: https://www.ft.com/content/1a1...- 4a16-abf1-9fda36142f4b, [dostęp: 23 lipca 2025].
 
13.
DT-3.2.2(B), Dowodzenie i kierowanie w działaniach lądowych, 2018. Bydgoszcz: Centrum Doktryn i Szkolenia.
 
14.
Dura, M., Dronizacja: Przepaść dzieli Polskę od Ukrainy, Defence 24. Dostępne pod adresem: https://defence24.pl/sily-zbro...- opinia [dostęp: 23 lipca 2025].
 
15.
Fiszer, J., Gruszczyński, J., Bezzałogowe statki powietrzne – rewolucja w Ukrainie cz. 1 i 2, Zespół Badań i Analiz Militarnych. Dostępne pod adresem: https://zbiam.pl/artykuly/ bezzalogowe-statki-powietrzne-rewolucja-w-ukrainie/ i https://zbiam.pl/artykuly/ bezzalogowe-statki-powietrzne-rewolucja-w-ukrainie-cz-2/, [dostęp: 23 lipca 2025].
 
16.
Fiszer, M., Gruszczyński, J., 2023. Wojna w Ukrainie. Doświadczenia dla Polski, Warszawa: Bellona.
 
17.
Franke, U., Drones in Ukraine: Four lessons for the West, European Council on Foreign Relations. Dostępne pod adresem: https://ecfrokueu/article/dron...- -lessons-for-the-west/ [dostęp: 23 lipca 2025].
 
18.
Horowitz, M.C., Ukraine’s Spider’s Web Shows Future of Drone Warfare, Council on Foreign Relations. Dostępne pod adresem: https://www.cfrokuorg/expert-b... ukraines-operation-spiders-web-shows-future-drone-warfare [dostęp: 23 lipca 2025].
 
19.
Jajcay, J., I Fought in Ukraine and Here’s Why FPV Drones Kind of Suck, War on the Rocks. Dostępne pod adresem: https://warontherocks.com/2025...- heres-why-fpv-drones-kind-of-suck/ [dostęp: 23 lipca 2025].
 
20.
Kamaras, A., 2023. Lessons learned from a year of war in Ukraine: a Greek reading, Ateny: Hellenic foundation for European and Foreign Policy.
 
21.
Kirichenko, D., Drone superpower: Ukrainian wartime innovation offers lessons for NATO, the Atlantic Council. Dostępne pod adresem: https://www.atlanticcouncil.or... blogs/ukrainealert/ drone-superpower-ukrainian-wartime-innovation-offers-lessonsfor- nato/ [dostęp: 23 lipca 2025].
 
22.
Kraszewski, J., Pyzia K., 2024. Wojna okiem generała, Warszawa: Prószyński i Spółka.
 
23.
Leśniewski, Z., 2017. Zarys metodologii dydaktyki obronnej i dydaktyki wojskowej, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Sztuki Wojennej.
 
24.
Limaye, Y., The terrifying new weapon changing the war in Ukraine, the BBC. Dostępne pod adresem: https://www.bbc.com/news/artic... [dostęp: 23 lipca 2025].
 
25.
Materiały otrzymane od oficera SZU: płk Yaroslav K., w trakcie sympozjum ws. szkolenia dowództw organizowanego przez Security Assistance Group – Ukraine w Grafenwöhr w dniu 23-26 stycznia 2024 roku.
 
26.
Mertens, F. i in., 2023, Lessons from land warfare: One year of the war in Ukraine, Haga: the Hague Center for Strategic Studies.
 
27.
Metodologiczne zalecenia dla ochrony BMP i BMD przed dronami FPV (podstawowe punkty), 2023, Moskwa: Główny Zarząd Broni Pancernej Ministerstwa Obrony Narodowej Federacji Rosyjskiej.
 
28.
Mitkiewicz, P., Świetlik, W., 2024, Znaleźć i zniszczyć. Rozmowa z polskim ochotnikiem walczącym na Ukrainie, Poznań: Rebis.
 
29.
Nagl, J.A., Cormbe, K. (red.), 2024, A Call to Action: Lessons from Ukraine for Future Force, Carlsile: Army War College Press.
 
30.
Niechciał, M., Dron w każdej drużynie Wojska Polskiego, Zespół Badań i Analiz Militarnych. Dostępne pod adresem: https:// zbiam.pl / d ron-w-kazdej-druzynie-woj ska-polskiego/ [dostęp: 25 lipca 2025].
 
31.
Notatka z rozmów z instruktorem ukraińskim z Międzynarodowego Centrum Misji Pokojowych i Bezpieczeństwa w Jaworowie, będącego koordynatorem szkolenia organu dowodzenia 141 Ukraińskiej Brygady Zmechanizowanej w Ośrodku Szkolenia Artylerii 34 Brygady Kawalerii Pancernej w ramach szkolenia zakończonego ćwiczeniem przygotowawczym pk. Dniepr-23-4.
 
32.
Notatka z seminarium przeprowadzonego przez przedstawicieli modułu szkoleniowego Brigade HQ Training realizowanego przez Dowództwo 11 Dywizji Kawalerii Pancernej z oficerami ukraińskimi 18 Słowiańskiej Brygady Gwardii Narodowej.
 
33.
Notatka z seminarium zorganizowanego z przedstawicielami 150 Samodzielnej Brygady Zmechanizowanej Sił Zbrojnych Ukrainy i przedstawicielami 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej przeprowadzonego w dniu 18 stycznia 2024 roku w Ośrodku Szkolenia Artylerii 34 Brygady Kawalerii Pancernej, w ramach szkolenia zakończonego ćwiczeniem przygotowawczym pk. Dniepr-24/1.
 
34.
Notatka z seminarium zorganizowanego z przedstawicielami 152 Samodzielnej Brygady Zmechanizowanej Sił Zbrojnych Ukrainy i przedstawicielami 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej przeprowadzonego w dniu 1 marca 2024 roku w Ośrodku Szkolenia Artylerii 34 Brygady Kawalerii Pancernej, w ramach szkolenia zakończonego ćwiczeniem przygotowawczym pk. Dniepr-24/2.
 
35.
Notatka z seminarium zorganizowanego z przedstawicielami 154 Samodzielnej Brygady Zmechanizowanej Sił Zbrojnych Ukrainy i przedstawicielami 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej przeprowadzonego w dniu 28 marca 2024 roku w Ośrodku Szkolenia Artylerii 34 Brygady Kawalerii Pancernej, w ramach szkolenia zakończonego ćwiczeniem przygotowawczym pk. Dniepr-24/3.
 
36.
Notatka z seminarium zorganizowanego z przedstawicielami 155 Samodzielnej Brygady Zmechanizowanej Sił Zbrojnych Ukrainy i przedstawicielami 11 Lubuskiej DywizjiKawalerii Pancernej przeprowadzonego w dniu 7 czerwca 2024 roku w Ośrodku Szkolenia Artylerii 34 Brygady Kawalerii Pancernej, w ramach szkolenia zakończonego ćwiczeniem przygotowawczym pk. Dniepr-24/6.
 
37.
Notatka z seminarium zorganizowanego z przedstawicielami 4 Samodzielnej Brygady Szturmowej Sił Zbrojnych Ukrainy i przedstawicielami 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej przeprowadzonego w dniu 7 czerwca 2024 roku w Ośrodku Szkolenia Artylerii 34 Brygady Kawalerii Pancernej, w ramach szkolenia zakończonego ćwiczeniem przygotowawczym pk. Dniepr-24/5.
 
38.
Notatka ze spotkania oficerów Dowództwa Dywizji oraz przedstawicieli Jednostek Bezpośrednio Podległych z oficerami 44 Ukraińskiej Brygady Zmechanizowanej, mającego miejsce w dniu 27.04.2023 roku w Ośrodku Szkolenia Artylerii 34 Brygady Kawalerii Pancernej.
 
39.
Notatka ze spotkania oficerów Dowództwa Dywizji oraz przedstawicieli Jednostek Bezpośrednio Podległych z oficerami 60 Ukraińskiej Brygady Zmechanizowanej, mającego miejsce w dniu 06.10.2023 roku w Ośrodku Szkolenia Artylerii 34 Brygady Kawalerii Pancernej.
 
40.
On weapon, the ABC News. Dostępne pod adresem: https://abcnews.go.com/ International/wireStory/ swarms-russian-drones-attack-ukraine-nightly-moscowputs- 123948046 [dostęp: 23 lipca 2025].
 
41.
Pelc, M., Elementy metodologii badań naukowych /skrypt/, 2009. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej.
 
42.
Platforma Steam, Ukrainian Flight Drone Simulator, the Steam. Dostępne pod adresem: https://store.steampowered.com... [dostęp: 23 lipca 2025].
 
43.
Pokruszyński, W., 2012. Bezpieczeństwo Teoria i Praktyka (Podręcznik Akademicki), Józefów: Apeiron.
 
44.
Przegląd Sił Zbrojnych, 3/2025, Warszawa: Wojskowy Instytut Wydawniczy.
 
45.
Pultarova, T., How Ukraine’s killer drones are beating Russian jamming, IEEE Spectrum. Dostępne pod adresem: https://spectrum.ieee.org/ukra... [dostęp: 23 lipca 2025].
 
46.
Quarterly: Parameters, 4/2023. Carlisle: Army War College Press.
 
47.
Regulamin Działań Wojsk Lądowych, 2008. Warszawa: Dowództwo Wojsk Lądowych.
 
48.
Rusinek, W., 2024. Aparat pojęciowy, klasyfikacja i symbolika operacyjna w obszarze przeciwdziałania bezzałogowym systemom powietrznym (BSP) (prezentacja do wystąpienia).
 
49.
Swarms of Russian drones attack Ukraine nightly as Moscow puts new emphasis.
 
50.
Szkołuda, D., Strzoda, M. red., 2018. Kontrolowanie w dowodzeniu wojskami lądowymi na poziomie taktycznym, Toruń: Adam Marszałek.
 
51.
The Russia-Ukraine Drone War: Innovation on the Frontlines and Beyond, the Center for Strategic and International Studies. Dostępne pod adresem: https://www.csis.org/analysis/... [dostęp: 23 lipca 2025].
 
52.
Watling, J. i in., 2023. Preliminary Lessons from Ukraine’s Offensive Operations, 2022-23, Londyn: RUSI.
 
53.
Watling J., Reynolds N., 2022. Ukraine at Waroku Paving the Road from Survival to Victory, Londyn: RUSI.
 
54.
Watling, J., Reynolds, N., 2023. Meatgrinderoku Russian tactics in the second year of it’s invasion of Ukraine, Londyn: RUSI.
 
55.
Watling, J., Reynolds, N., 2023. Stormbreak: Fightingh Through Russian Defences in Ukraine’s 2023 Offensive, Londyn: RUSI.
 
56.
Watling, J. i in., 2023, Preliminary Lessons from Russia’s Unconventional Operations During the Russo-Ukrainian War, February 2022-February 2023, Londyn: RUSI.
 
57.
Wiśniewski, J., 2014, System Walki Wojsk Lądowych. Teoria i Praktyka, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej.
 
58.
Zabrodskyi, M. i in., 2022. Preliminary Lessons in Conventional Warfighting from Russia’s Invasion of Ukraine: February-July 2022, Londyn: RUSI.
 
ISSN:2082-2677
Journals System - logo
Scroll to top