Najnowszy Numer
Archiwum
O Nas
Międzynarodowa Rada Naukowa
Rada Redakcyjna
Kontakt
Recenzenci
Standardy etyczne
Standardy etyczne czasopisma (COPE)
Polityka Open Access
Procedura zabezpieczająca oryginalność publikacji
Dla Autorów
Wymagania Edytorskie
Wytyczne Merytoryczne
Proces Recenzji
Dla Recenzentów
ARTYKUŁ PRZEGLĄDOWY
ZAKAZYWANIE A KONTROLOWANIE - STUDIUM PORÓWNAWCZE UWARUNKOWAŃ DOSTĘPU DO BRONI PALNEJ I ICH IMPLIKACJI DLA BEZPIECZEŃSTWA
1
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie, Polska
2
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie, Polska
A - Koncepcja i projekt badania; B - Gromadzenie i/lub zestawianie danych; C - Analiza i interpretacja danych; D - Napisanie artykułu; E - Krytyczne zrecenzowanie artykułu; F - Zatwierdzenie ostatecznej wersji artykułu
Data nadesłania: 15-06-2025
Data ostatniej rewizji: 24-08-2025
Data akceptacji: 24-08-2025
Data publikacji: 24-08-2025
Autor do korespondencji
SBN 2025;37(3): 63-90
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Dostęp do broni palnej pozostaje jednym z najczęściej dyskutowanych zagadnień w debatach publicznych, naukowych i legislacyjnych na całym świecie. Szczególnie wydarzenia związane z masowymi strzelaninami często prowadzą do sekurytyzacji zagadnienia i burzliwych debat na temat regulacji dostępu do broni. Przedmiotem badań są uwarunkowania dostępu do broni palnej w powiązaniu z bezpieczeństwem publicznym. Celem badania jest sprawdzenie zależności pomiędzy regulacjami dotyczącymi dostępu do broni palnej i uwarunkowaniami społeczno-kulturowymi a bezpieczeństwem publicznym w wybranych krajach. Na tle rosnącej liczby incydentów z użyciem broni oraz rosnących napięć społecznych, podjęto próbę zidentyfikowania zależności między różnymi wzorcami regulacji prawnych i regulacji społeczno-kulturowych a bezpieczeństwem obywateli. Główny problem badawczy koncentruje się na pytaniu quasi-wyjaśniającym: w jakim stopniu uwarunkowania dostępu do broni palnej mogą być związane z zapewnieniem bezpieczeństwa obywateli? Postawiono hipotezę quasi-wyjaśniającą: istnieje zależność między normami społecznymi regulującymi dostęp do broni palnej a poziomem postrzeganego i rzeczywistego bezpieczeństwa obywateli. Badanie ma charakter korelacyjny i opiera się na niereaktywnej metodzie deask research oraz metodzie formalno-dogmatycznej. Zastosowano opis ilościowo-częstościowy danych statystycznych oraz jakościową analizę kontekstu społeczno-kulturowego. Celem szczegółowym jest prezentacja raportu z przeglądu krajobrazu badawczego, który posłużył jako zwiad badawczy do przeprowadzonego badania sondażowego w przedmiocie dostępu do broni palnej na grupie studentów w Polsce. Wyniki konfirmują istnienie związku wskazanego w hipotezie głównej. Dodatkowo ujawniono różnice w postrzeganiu broni jako narzędzia obrony, statusu społecznego lub zagrożenia. Wnioski sugerują potrzebę bardziej zróżnicowanego podejścia do legislacji w zależności od uwarunkowań kulturowych i społecznych. Przeprowadzony przegląd krajobrazu badawczego wskazuje, iż posiadanie broni palnej stanowi złożone zjawisko o wielu wymiarach: prawnym, medycznym, psychologicznym, społecznym, ekonomicznym i securitologicznym.
REFERENCJE (61)
1.
Alpers, P. & Wilson, M., 2022. GunPolicy.org: European Firearm Regulations. Sydney School of Public Health, University of Sydney.
3.
Bailey, J.E., Kellermann, A.L., Somes, G.W., Banton, J.G., Rivara, F.P. & Rushforth, N.B., 1997. Risk factors for violent death of women in the home. Archives of Internal Medicine, 157(7), 777–782.
4.
Barry Ruback R.,. Clark V.A., 2011. Easy access to firearms: Juveniles’ risks for violent, 2125.
5.
Barry, C. L., McGinty, E. E., Vernick, J. S. and Webster, D. W., 2013. ‘After Newtown — public opinion on gun policy and mental illness’, New England Journal of Medicine, 368(12), 1077–1081.
6.
Biuro Analiz, Dokumentacji i Korespondencji, Zespół Analiz i Opracowań Tematycznych, 2017. Zasady dostępu do broni w wybranych państwach europejskich, Warszawa: Kancelaria Senatu.
7.
Brent, D.A., Perper, J.A., Allman, C.J., Moritz, G.M., Wartella, M.E. & Zelenak, J.P., 1991. The presence and accessibility of firearms in the homes of adolescent suicide victims: a case-control study. JAMA, 266(21), 2989–2995.
9.
Chapman, S., Alpers, P., Agho, K. & Jones, M., 2006. ‘Australia’s 1996 gun law reforms: Faster falls in firearm deaths, firearm suicides, and a decade without mass shootings’, Injury Prevention, 12(6), 365–372.
10.
Christensen, T. & Aas, K.F., 2019. Governing the Gun: Gun Regulation and the State in Norway. Journal of Scandinavian Studies in Criminology and Crime Prevention, 20(2), 135–152.
11.
Cook, P. J. and Ludwig, J., 1996. Guns in America: Results of a Comprehensive National Survey on Firearms Ownership and Use, Police Foundation, Washington, DC.
12.
Cook, P.J. & Goss, K.A., 2014. The Gun Debate: What Everyone Needs to Know. Oxford University Press.
13.
Coronado, F., Espinosa, J. & Rangel, G., 2019. U.S. firearms exports and violence in Mexico. The Journal of Economic Perspectives, 33(2), 55–78.
14.
Cottey, A., Edmunds, T. & Forster, A. (2002). Democratic Control of the Military in Postcommunist Europe: Guarding the Guards. Palgrave Macmillan.
15.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/555 z dnia 24 marca 2021 r. w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni (tekst jednolity). Wolters Kluwer. Dostępne pod adresem: https://sip.lex.pl/akty-prawne...- 555-w-sprawie-kontroli-nabywania-i-posiadania-broni-tekst-69428943https://sip.lex. pl/akty-prawne/dzienniki-UE/dyrektywa-2021-555-w-sprawie-kontroli-nabywania-i- posiadania-broni-tekst-69428943 [dostęp: 8 czerwca 2025].
16.
Edmunds, T. 2002. Security sector reform: Concepts and implementation. DCAF Working Paper Series, Geneva Centre for the Democratic Control of Armed Forces.
17.
Florquin, N. & Karp, A., 2015. Weapons Compass: Mapping Illicit Small Arms Flows in Africa. Geneva: Small Arms Survey.
18.
Fluri, P.H. & Spence, N., 2001. Democratic Control of the Military in the Postcommunist World: A Comparative Analysis. DCAF Publications.
19.
Fowler, K.A., Dahlberg, L.L., Haileyesus, T., Gutierrez, C. & Bacon, S., 2017. Childhood firearm injuries in the United States. Pediatrics, 140(1), e20163486.
20.
Goss, K.A., 2006. Disarmed: The Missing Movement for Gun Control in America. Princeton University Press.
21.
Grinshteyn, E. & Hemenway, D., 2016. Violent death rates: The US compared with other high-income OECD countries, 2010. The American Journal of Medicine, 129(3), 266–273.
22.
Grossman, D.C., Mueller, B.A., Riedy, C., Dowd, M.D., Villaveces, A., Prodzinski, J., Nakagawara, J. & Howard, J., 2005. Gun storage practices and risk of youth suicide and unintentional firearm injuries. JAMA, 293(6), 707–714.
23.
Guliyev, F., 2018. ‘Armed but Not Dangerous: Cultural and Political Attitudes Toward Civilian Gun Ownership in Azerbaijan’, Caucasus Analytical Digest, 107, 2–4.
24.
Hemenway, D., 2004. Private Guns, Public Health. Ann Arbor: University of Michigan Press.
25.
Johnson, R.M., Coyne-Beasley, T. & Runyan, C.W., 2004. Firearm ownership and storage practices, U.S. households, 1992–2002. American Journal of Preventive Medicine, 27(2), 173–182.
26.
Józefacka, M. N., Kołek, F. M., Leszczuk, A.A., 2023. Metodologia i statystyka. Przewodnik naukowego turysty Tom1, PWN: Warszawa.
27.
Kaldor, M., 1999. New and Old Wars: Organized Violence in a Global Era. Stanford University Press.
28.
Karp, A., 2012. Armed Actors: Surveying the Contours of Gun Control in Israel. Small Arms Survey Occasional Paper, 23. Geneva: Graduate Institute.
29.
Kellermann, A.L., Rivara, F.P., Rushforth, N.B., Banton, J.G., Reay, D.T., Francisco, J.T., Locci, A.B., Prodzinski, J., Hackman, B.B. & Somes, G., 1993. Gun ownership as a risk factor for homicide in the home. New England Journal of Medicine, 329(15), 1084–1091.
30.
Kleck, G., 1997. Targeting guns: Firearms and their control, New York: Aldine de Gruyter.
31.
Kleck, G., 2004. Measures of gun ownership levels for macro-level crime and violence research. Journal of Research in Crime and Delinquency, 41(1), 3–36.
32.
Kleck, G., 2015. The Impact of Gun Control and Gun Ownership Levels on Violence Rates. Journal of Criminal Justice, 43(1), 40–49.
33.
Kleck, G., Tark, J. & Lizotte, A., 2011. The impact of legal knowledge on the deterrence of illegal gun carrying. Justice Quarterly, 28(3), 456–475.
34.
Krähenmann, S., 2012. Switzerland and Civilian Firearm Possession: Balancing Tradition and Regulation. Small Arms Survey Yearbook, Geneva.
35.
Krähenmann, S., 2012. Switzerland’s Gun Culture: Between Civic Duty and Gun Rights. Small Arms Survey Yearbook, Graduate Institute of International and Development Studies.
36.
Lankford, A., 2016. Public mass shooters and firearms: A cross-national study of 171 countries. Violence and Victims, 31(2), 187–199.
37.
Lenart-Gansiniec R., 2021. Systematyczny przegląd literatury w naukach społecznych, SCHOLAR: Warszawa.
38.
Levy, N., 2020. Gun control policies in Israel and Switzerland: Lessons for the United States. International Journal of Comparative and Applied Criminal Justice, 44(1), 1–15. Kubowicz M., Rozwój broni palnej i jej użycie w Polsce, Kraków 2020, 7.
39.
McCaughey, M., 1997. Real Knockouts: The Physical Feminism of Women’s Self-Defense. New York: NYU Press.
40.
Miller, M., Azrael, D. & Hemenway, D., 2002. Firearm availability and suicide, homicide, and unintentional firearm deaths among women. Journal of Urban Health, 79(1), 26–38.
41.
Musiałkiewicz R., Tomaszewski P., 2020. Dostęp do broni palnej w koncepcjach współczesnej polskiej myśli politycznej, Toruń: Historia i Polityka.
42.
Nocoń, J., 2024. Public access to firearms, Security Forum. DOI: 10.26410/SF_1/24/5.
43.
Opielak, G., 2023. Psychologiczne i psychiatryczne aspekty używania broni, Psychiatria po Dyplomie, 01 (luty)/2023.
44.
Pakla, R., 2015. Tendencje prawne w dostępie do broni palnej i ich wpływ na bezpieczeństwo państwa i obywateli, Studia Bezpieczeństwa Narodowego, 8, 2/2015.
45.
Parker, K., Horowitz, J.M., Igielnik, R., Oliphant, J.B. & Brown, A., 2018. America’s Complex Relationship with Guns. Pew Research Center.
46.
Pawlaczyk, B., Teoretyczne i praktyczne problemy dostępu do broni palnej wobec poglądów młodych Polaków, Kalisz 2016, 169.
47.
Pew Research Center, 2017. America’s complex relationship with guns. Dostępne pod adresem: https://www.pewresearch.org [dostęp: 3 czerwca 2025].
48.
Rejmaniak, R., 2017. Wyrabianie, handel i posiadanie broni palnej oraz amunicji w Polsce. Aspekty karnoprawne i kryminologiczne, Toruń: Adam Marszałek.
49.
Rejmaniak, R., 2021. Posiadanie broni palnej a poziom przestępczości z jej użyciem w Polsce. Prawo w działaniu sprawy karne, 47/2021, 136-151.
50.
Siegel, M., Pahn, M., Xuan, Z., Fleegler, E. & Hemenway, D., 2017. Easiness of legal access to concealed firearm permits and homicide rates in the United States. American Journal of Public Health, 107(12), 1923–1929.
51.
Siegel, M., Ross, C.S. & King, C., 2013. The relationship between gun ownership and firearm homicide rates in the United States, 1981–2010, American Journal of Public Health, 103(11), 2098–2105.
53.
Smith, T.W., Son, J. & Kim, J., 2015. Public Attitudes toward Gun Ownership and Gun Control across Countries. International Journal of Public Opinion Research, 27(1), 1–22.
56.
Statystyka. Policja. Dostępne pod adresem: https://statystyka.policja.pl/...- -statystyki/bron/186394,Bron-pozwolenia.html [dostęp: 8 czerwca 2025].
57.
Stradomska, M., 2018. Profilaktyka XXI wieku - problem samobójstwa a dostęp do broni palnej – analiza suicydologiczna. Cywilizacja i Polityka, 16(16), 420-428.
58.
Watts, L. & Zoltan, B. (2003). Civil-Military Relations in Post-Communist Europe. Journal of Political and Military Sociology, 31(2), 215–238.
59.
Webster, D.W. & Vernick, J.S., 2013. Reducing Gun Violence in America: Informing Policy with Evidence and Analysis. Johns Hopkins University Press.
60.
Wiebe, D.J., 2003. Homicide and suicide risks associated with firearms in the home: a national case-control study. Annals of Emergency Medicine, 41(6), 771–782.
61.
Wiśniewski, B., 2016, Dostęp do broni, prawo czy przywilej?, Wrocław: Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii.
Udostępnij
| ISSN: | 2082-2677 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
