PL EN
ARTYKUŁ PRZEGLĄDOWY
KONCEPCJA OBRONY CYWILNEJ W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
 
Więcej
Ukryj
1
Wydział Bezpieczeństwa, Logistyki i Zarządzania, Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie, Polska
 
 
A - Koncepcja i projekt badania; B - Gromadzenie i/lub zestawianie danych; C - Analiza i interpretacja danych; D - Napisanie artykułu; E - Krytyczne zrecenzowanie artykułu; F - Zatwierdzenie ostatecznej wersji artykułu
 
 
Data nadesłania: 02-06-2025
 
 
Data ostatniej rewizji: 20-06-2025
 
 
Data akceptacji: 20-06-2025
 
 
Data publikacji: 20-06-2025
 
 
Autor do korespondencji
Piotr Marek SZYDŁOWSKI   

Wydział Bezpieczeństwa, Logistyki i Zarządzania, Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie, Stawki 4E/55, 00-193, Warszawa, Polska
 
 
SBN 2025;37(3): 43-62
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Celem niniejszego artykułu jest omówienie i analiza stanu obrony cywilnej w Rzeczypospolitej Polskiej. Głównym problemem badawczym przedstawionym w artykule jest próba odpowiedzi na pytanie: jaka jest koncepcja obrony cywilnej w Polsce? Sformułowanie tej kwestii będzie możliwe w oparciu o przedstawienie i określenie właściwości pojęcia obrony cywilnej oraz ukazanie na przestrzeni lat różnych założeń na jej funkcjonowanie w systemie bezpieczeństwa narodowego Polski. Kluczowe jest także postawienie pytania o charakter modelu systemu obrony cywilnej, jaki powinien być obecny w Polsce. Hipoteza badawcza przedstawiona w pracy stanowi, iż proces utworzenia tego systemu musi obejmować całość kwestii związanych z obroną cywilną oraz niezbędną w tym zakresie rolę instytucji państwowych, jak również wojska i służb mundurowych. W dyskusji nad tworzeniem i organizacją systemu obrony cywilnej w Polsce nie można pomijać żadnego z komponentów struktury bezpieczeństwa państwa. Aby obrona cywilna była skuteczna i przynosiła oczekiwane rezultaty, istotna jest dobra konstrukcja budowanego systemu. Musi on odpowiadać w pełnym wymiarze na współczesne wyzwania i wszelkie zagrożenia dla bezpieczeństwa narodowego. Ważna jest w tym kontekście rola lokalnych społeczności. System obrony cywilnej musi być przygotowany do organizacji terenowych jednostek, które w razie wybuchu konfliktu zbrojnego bądź wystąpienia poważnego zagrożenia naturalnego takich jak. powódź, epidemia czy pożary będzie w stanie skutecznie wykonywać zadania związane z ochroną ludności. Istotne jest także przygotowanie niezbędnych sił i środków do organizacji systemu obrony cywilnej. Posiadają je wojsko, instytucje porządkowe tj. policja, straże lokalne oraz służby mundurowe. Te instytucje w procesie tworzenia obrony cywilnej w Polsce będą odpowiedzialne za tworzenie struktur jej systemu. Złożoność rozpatrywanych problemów wymagała zastosowania wielu metod badawczych takich jak: analiza aktów prawnych, literatury oraz dostępnych materiałów dydaktycznych o tematyce dotyczącej systemu obrony cywilnej w Polsce, a także syntezy, analogii, porównania, wnioskowania, definiowania. Historia tworzenia systemu obrony cywilnej w Polsce oraz praktyczne doświadczenia z tym związane, a także modele obowiązujące w innych państwach europejskich posłużyły jako podstawa i punkt odniesienia do sformułowania w artykule wniosków dotyczących kształtu i formy koncepcji obrony cywilnej w Polsce.
REFERENCJE (36)
1.
Apanowicz, J., 2003, Metodologia nauk, Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organisty”.
 
2.
Apanowicz, J., 2005, Metodologiczne uwarunkowania pracy naukowej. Prace doktorskie. Prace habilitacyjne., Warszawa, Difin.
 
3.
Chamera, D., Sroka, W., 2001, Systemy bezpieczeństwa i reagowania kryzysowego w krajach zachodnich, Technika Transportu Szynowego 11-12/2001, Radom: Instytut Naukowo-Wydawniczy TTS, 35-39.
 
4.
Gołębiewski, J., 2014, Zintegrowany system zarządzania kryzysowego Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii, Przegląd Obrony Cywilnej 3/2014, Warszawa: Szkoła Główna Służby Pożarniczej, 34-35.
 
5.
Gryz, J., Kitler, W., 2007, System reagowania kryzysowego, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
 
6.
Jakubczak, R., Marczak, J., 2014, Raport strategiczny: Siły Zbrojne RP w drugiej dekadzie XXI wieku. Koncepcja strategiczna Obrony Terytorialnej RP., Warszawa: Akademia Obrony Narodowej.
 
7.
Janik, K., 2021, Działania ministra spraw wewnętrznych i administracji na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego w warunkach zewnętrznego zagrożenia państwa i w czasie wojny – wybrane problemy, Wiedza Obronna 2/2021, Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Obronnej, 71-86.
 
8.
Kalinowski, R., 2011, Obrona cywilna w Polsce, Siedlce: Uniwersytet Przyrodniczo- -Humanistyczny.
 
9.
Kolmann, P., 2020, Wybrane rozwiązania organizacyjne systemu ochrony ludności w Stanach Zjednoczonych Ameryki na rzecz budowania odporności społeczeństwa na zagrożenia, Civitas et Lex 3/2020, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko- -Mazurskiego, s.33-40.
 
10.
Kopczewski, M., Szmitkowski, P., Obrona cywilna w Polsce – proces transformacji po 1989 roku. Stan obecny i propozycje modernizacji., Securitate 1/2020, Siedlce: Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny, 75-87.
 
11.
Kośka, M., 2023, Zarządzanie kryzysowe, ochrona ludności, obrona cywilna – obecne i projektowe rozwiązania prawne dotyczące zadań elementów zarządzających szczebla krajowego, Wiedza Obronna 3/2023, Towarzystwo Wiedzy Obronnej, 1-21.
 
12.
Krynojewski, F. R., 2012, Obrona cywilna Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa: Difin.
 
13.
Kwaśniak, G., 2025, Rządowy model obrony cywilnej jest podwójną fikcją. Dostępne pod adresem: https://nowinynyskie.com.pl/ar... [dostęp: 2 września 2025].
 
14.
Landowski, M., Winnicki, K., System obrony cywilnej Niemiec jako model cywilnego planowania i zarządzania kryzysowego, Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej 4/2004, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Akademii Morskiej, 188-195.
 
15.
Leibniz, G.W., 2010, Metody uniwersalnej syntezy i analizy – translatorium, Idea 22/2010, 167-177.
 
16.
Łotocki, B., 2016, Obrona cywilna jako pozamilitarny element systemu obronnego państwa, Wiedza Obronna 3-4/2016, Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Obronnej, 117-137.
 
17.
Marek, A., 2020, Obrona cywilna jako element systemu obrony terytorialnej Szwecji, Wiedza Obronna 1/2020, Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Obronnej, 95-105.
 
18.
Młynarski, T., Soloch, K., Thirlet, D., Doświadczenia obrony terytorialnej we Francji, Bezpieczeństwo – Teoria i Praktyka 3/2017, Kraków: Uniwersytet Jana Andrzeja Frycza Modrzewskiego, 183-195.
 
19.
Pacek, B., 2018, Wyzwania w zakresie możliwości odbudowy Obrony Cywilnej w Polsce, Współczesna obrona cywilna – wyzwania, ryzyko, zagrożenia, w: Gawęcka J., Wojtycza J. (red.), Współczesna Obrona Cywilna: wyzwania, ryzyko, zagrożenia, Piotrków Trybunalski, Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 9-31.
 
20.
Pachecki, K., 2024, Czy to najgorsza ustawa o obronie cywilnej w historii? Wątpliwości wobec niej są poważne. Dostępne pod adresem: https://klubjagiellonski.pl/20... najgorsza-ustawa-o-obronie-cywilnej-w-historii-watpliwosci-sa-powazne/ [dostęp: 15 grudnia 2024].
 
21.
Pawłuszko, T., 2023, Kryzys obrony cywilnej w Polsce. Perspektywa instytucjonalna, Studia Bezpieczeństwa Narodowego 30/2023, Warszawa: Wojskowa Akademia Techniczna, 41-62.
 
22.
Protokół I do Konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 roku. dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych.
 
23.
Skomra, W., 2007, Funkcjonowanie organów administracji publicznej w czasie klęsk żywiołowych w wybranych krajach, Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza 1/2007, Józefów, Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej – Państwowy Instytut Badawczy, 7-53.
 
24.
Skomra, W., 2010, Zarządzanie kryzysowe w Polsce. Praktyczny przewodnik po nowelizacji ustawy, Wrocław, Presscom.
 
25.
Stochaj, J., Roman Ł., 2013, Wybrane metody teoretyczne w naukach społecznych i ich zastosowanie, Obronność 2/2013, 178-197.
 
26.
Suwart, J., 1986, Kronika Obrony Cywilnej w Polsce (1922-1984), Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Obronnej.
 
27.
Szatkowski, B., 2022, Współczesne wyzwania dla obrony cywilnej w Polsce, Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Służby Pożarniczej 84/2022, Warszawa, Szkoła Główna Służby Pożarniczej, 193-209.
 
28.
Szmitkowski, P., 2012, System ochrony ludności w Polsce – historia i współczesność, Gdynia: Akademia Marynarki Wojennej.
 
29.
Tokarski, M., 2013, Funkcjonowanie obrony cywilnej w aspekcie źródeł prawa, Przegląd Naukowo-Metodyczny – Edukacja dla bezpieczeństwa 4/2013, Poznań: Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa, 121-139.
 
30.
Trocha, J., 2017, Unikalny charakter systemu ochrony ludności cywilnej w Konfederacji Szwajcarskiej, Obronność 1/2017, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Sztuki Wojennej, 196-215.
 
31.
Ustawa o zarządzaniu kryzysowym z 26 kwietnia 2007 roku.
 
32.
Ustawa z 5 grudnia 2024 roku. o ochronie ludności i obronie cywilnej.
 
33.
Ustawa z dnia 16 listopada 2016 roku. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw.
 
34.
Włodarczyk, B., 2023, Wojska Obrony Terytorialnej jako element rekonstrukcji polskiej obrony cywilnej, Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka 4/2023, Kraków: Uniwersytet Andrzeja Frycza Modrzewskiego, 161-172.
 
35.
Wolszczak, E., 2016, Obrona cywilna – instytucja wyparta przez rozwiązania w zakresie zarządzania kryzysowego?, Zeszyty Naukowe 2/2016, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Sztuki Wojennej, 255-271.
 
36.
Wójcicka, K., 2024, Ustawa nie powinna być przyjmowana w pośpiechu – wywiad z dr Franciszkiem Krynojewskim. Dostępne pod adresem: https://www.gazetaprawna. pl/wiadomosci/kraj/artykuly/9609348,ustawa-nie-powinna-byc-przyjmowana-wpospiechu- wywiad.html [dostęp: 2 września 2025].
 
ISSN:2082-2677
Journals System - logo
Scroll to top