PL EN
REVIEW PAPER
THE CONCEPT OF CIVIL DEFENSE IN THE REPUBLIC OF POLAND
 
More details
Hide details
1
Wydział Bezpieczeństwa, Logistyki i Zarządzania, Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie, Polska
 
 
A - Research concept and design; B - Collection and/or assembly of data; C - Data analysis and interpretation; D - Writing the article; E - Critical revision of the article; F - Final approval of article
 
 
Submission date: 2025-06-02
 
 
Final revision date: 2025-06-20
 
 
Acceptance date: 2025-06-20
 
 
Publication date: 2025-06-20
 
 
Corresponding author
Piotr Marek SZYDŁOWSKI   

Wydział Bezpieczeństwa, Logistyki i Zarządzania, Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie, Stawki 4E/55, 00-193, Warszawa, Polska
 
 
SBN 2025;37(3): 43-62
 
KEYWORDS
TOPICS
ABSTRACT
The aim of this article is to discuss and analyze the state of civil defense in the Republic of Poland. The main research problem presented in the article is an attempt to answer the question: what is the concept of civil defense in Poland? It will be possible to formulate this issue based on the presentation and definition of the properties of the concept of civil defense and the presentation of various assumptions over the years on its functioning in the Polish national security system. It is also crucial to ask the question about the nature of the model of the civil defense system that should be present in Poland. Research hypothesis presented at work states that the process of creating this system must cover all issues related to civil defense and the necessary role in this respect of state institutions, as well as the army and uniformed services. In the discussion on the creation and organization of the civil defense system in Poland, none of the components of the state security structure can be omitted. For civil defense to be effective and bring the expected results, a good design of the system being built is important. It must fully respond to contemporary challenges and all threats to national security. The role of local communities is important in this context. The civil defense system must be prepared to organize local units that will be able to effectively perform tasks related to population protection in the event of an outbreak of an armed conflict or a serious natural threat, such as flood, epidemic or fire. It is also important to prepare the necessary forces and resources to organize the civil defense system. They are owned by the army, law enforcement institutions such as the police, local guards and uniformed services. These institutions will be responsible in the process of creating civil defense in Poland for creating the structures of its system. The complexity of the problems considered required the use of many research methods, such as: analysis of legal acts, literature and available teaching materials related to the civil defense system in Poland, as well as synthesis, analogy, comparison, inference, definition. The history of creating the civil defense system in Poland and practical experience related to it, as well as models in force in other European countries served as the basis and a point of reference for formulating conclusions in the article regarding the shape and form of the civil defense concept in Poland.
REFERENCES (36)
1.
Apanowicz, J., 2003, Metodologia nauk, Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organisty”.
 
2.
Apanowicz, J., 2005, Metodologiczne uwarunkowania pracy naukowej. Prace doktorskie. Prace habilitacyjne., Warszawa, Difin.
 
3.
Chamera, D., Sroka, W., 2001, Systemy bezpieczeństwa i reagowania kryzysowego w krajach zachodnich, Technika Transportu Szynowego 11-12/2001, Radom: Instytut Naukowo-Wydawniczy TTS, 35-39.
 
4.
Gołębiewski, J., 2014, Zintegrowany system zarządzania kryzysowego Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii, Przegląd Obrony Cywilnej 3/2014, Warszawa: Szkoła Główna Służby Pożarniczej, 34-35.
 
5.
Gryz, J., Kitler, W., 2007, System reagowania kryzysowego, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
 
6.
Jakubczak, R., Marczak, J., 2014, Raport strategiczny: Siły Zbrojne RP w drugiej dekadzie XXI wieku. Koncepcja strategiczna Obrony Terytorialnej RP., Warszawa: Akademia Obrony Narodowej.
 
7.
Janik, K., 2021, Działania ministra spraw wewnętrznych i administracji na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego w warunkach zewnętrznego zagrożenia państwa i w czasie wojny – wybrane problemy, Wiedza Obronna 2/2021, Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Obronnej, 71-86.
 
8.
Kalinowski, R., 2011, Obrona cywilna w Polsce, Siedlce: Uniwersytet Przyrodniczo- -Humanistyczny.
 
9.
Kolmann, P., 2020, Wybrane rozwiązania organizacyjne systemu ochrony ludności w Stanach Zjednoczonych Ameryki na rzecz budowania odporności społeczeństwa na zagrożenia, Civitas et Lex 3/2020, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko- -Mazurskiego, s.33-40.
 
10.
Kopczewski, M., Szmitkowski, P., Obrona cywilna w Polsce – proces transformacji po 1989 roku. Stan obecny i propozycje modernizacji., Securitate 1/2020, Siedlce: Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny, 75-87.
 
11.
Kośka, M., 2023, Zarządzanie kryzysowe, ochrona ludności, obrona cywilna – obecne i projektowe rozwiązania prawne dotyczące zadań elementów zarządzających szczebla krajowego, Wiedza Obronna 3/2023, Towarzystwo Wiedzy Obronnej, 1-21.
 
12.
Krynojewski, F. R., 2012, Obrona cywilna Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa: Difin.
 
13.
Kwaśniak, G., 2025, Rządowy model obrony cywilnej jest podwójną fikcją. Dostępne pod adresem: https://nowinynyskie.com.pl/ar... [dostęp: 2 września 2025].
 
14.
Landowski, M., Winnicki, K., System obrony cywilnej Niemiec jako model cywilnego planowania i zarządzania kryzysowego, Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej 4/2004, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Akademii Morskiej, 188-195.
 
15.
Leibniz, G.W., 2010, Metody uniwersalnej syntezy i analizy – translatorium, Idea 22/2010, 167-177.
 
16.
Łotocki, B., 2016, Obrona cywilna jako pozamilitarny element systemu obronnego państwa, Wiedza Obronna 3-4/2016, Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Obronnej, 117-137.
 
17.
Marek, A., 2020, Obrona cywilna jako element systemu obrony terytorialnej Szwecji, Wiedza Obronna 1/2020, Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Obronnej, 95-105.
 
18.
Młynarski, T., Soloch, K., Thirlet, D., Doświadczenia obrony terytorialnej we Francji, Bezpieczeństwo – Teoria i Praktyka 3/2017, Kraków: Uniwersytet Jana Andrzeja Frycza Modrzewskiego, 183-195.
 
19.
Pacek, B., 2018, Wyzwania w zakresie możliwości odbudowy Obrony Cywilnej w Polsce, Współczesna obrona cywilna – wyzwania, ryzyko, zagrożenia, w: Gawęcka J., Wojtycza J. (red.), Współczesna Obrona Cywilna: wyzwania, ryzyko, zagrożenia, Piotrków Trybunalski, Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 9-31.
 
20.
Pachecki, K., 2024, Czy to najgorsza ustawa o obronie cywilnej w historii? Wątpliwości wobec niej są poważne. Dostępne pod adresem: https://klubjagiellonski.pl/20... najgorsza-ustawa-o-obronie-cywilnej-w-historii-watpliwosci-sa-powazne/ [dostęp: 15 grudnia 2024].
 
21.
Pawłuszko, T., 2023, Kryzys obrony cywilnej w Polsce. Perspektywa instytucjonalna, Studia Bezpieczeństwa Narodowego 30/2023, Warszawa: Wojskowa Akademia Techniczna, 41-62.
 
22.
Protokół I do Konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 roku. dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych.
 
23.
Skomra, W., 2007, Funkcjonowanie organów administracji publicznej w czasie klęsk żywiołowych w wybranych krajach, Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza 1/2007, Józefów, Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej – Państwowy Instytut Badawczy, 7-53.
 
24.
Skomra, W., 2010, Zarządzanie kryzysowe w Polsce. Praktyczny przewodnik po nowelizacji ustawy, Wrocław, Presscom.
 
25.
Stochaj, J., Roman Ł., 2013, Wybrane metody teoretyczne w naukach społecznych i ich zastosowanie, Obronność 2/2013, 178-197.
 
26.
Suwart, J., 1986, Kronika Obrony Cywilnej w Polsce (1922-1984), Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Obronnej.
 
27.
Szatkowski, B., 2022, Współczesne wyzwania dla obrony cywilnej w Polsce, Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Służby Pożarniczej 84/2022, Warszawa, Szkoła Główna Służby Pożarniczej, 193-209.
 
28.
Szmitkowski, P., 2012, System ochrony ludności w Polsce – historia i współczesność, Gdynia: Akademia Marynarki Wojennej.
 
29.
Tokarski, M., 2013, Funkcjonowanie obrony cywilnej w aspekcie źródeł prawa, Przegląd Naukowo-Metodyczny – Edukacja dla bezpieczeństwa 4/2013, Poznań: Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa, 121-139.
 
30.
Trocha, J., 2017, Unikalny charakter systemu ochrony ludności cywilnej w Konfederacji Szwajcarskiej, Obronność 1/2017, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Sztuki Wojennej, 196-215.
 
31.
Ustawa o zarządzaniu kryzysowym z 26 kwietnia 2007 roku.
 
32.
Ustawa z 5 grudnia 2024 roku. o ochronie ludności i obronie cywilnej.
 
33.
Ustawa z dnia 16 listopada 2016 roku. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw.
 
34.
Włodarczyk, B., 2023, Wojska Obrony Terytorialnej jako element rekonstrukcji polskiej obrony cywilnej, Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka 4/2023, Kraków: Uniwersytet Andrzeja Frycza Modrzewskiego, 161-172.
 
35.
Wolszczak, E., 2016, Obrona cywilna – instytucja wyparta przez rozwiązania w zakresie zarządzania kryzysowego?, Zeszyty Naukowe 2/2016, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Sztuki Wojennej, 255-271.
 
36.
Wójcicka, K., 2024, Ustawa nie powinna być przyjmowana w pośpiechu – wywiad z dr Franciszkiem Krynojewskim. Dostępne pod adresem: https://www.gazetaprawna. pl/wiadomosci/kraj/artykuly/9609348,ustawa-nie-powinna-byc-przyjmowana-wpospiechu- wywiad.html [dostęp: 2 września 2025].
 
ISSN:2082-2677
Journals System - logo
Scroll to top