Rozważając zakres przemian, jakie się dokonały w interpretacji zagrożeń dla Polski po przemianach systemowych w 1989 r., warto przypomnieć początki budowania poczucia bezpieczeństwa, co miało miejsce nie tylko w odniesieniu do spraw wojskowych, politycznych i instytucjonalnych, lecz także w równym stopniu wyrażało się w zaangażowaniu w sferze społeczno-ekonomicznej poszczególnych partii politycznych. To w tych przestrzeniach doktrynalnego planowania bezpieczeństwa dominowały polityczne dyskusje. Autorzy przez pryzmat dwóch partii politycznych – PSL i KPN – przypominają niektóre bardziej wyraziste programy polityczne lat 90. XX w., chociaż niekoniecznie dobrze znane w sensie ogólnym, ale mające wkład w proces myślenia o sferach bezpieczeństwa państwa. W chwili gdy były one koncypowane, nie można było praktycznie potwierdzić ich znaczenia, dopiero obecnie, po dokonaniu analizy, można zauważyć, że programy te były nierzadko życzeniowe, ale też pokazują proces ewolucji systemowej na poziomie szeroko ujętego myślenia o bezpieczeństwie państwa.