Jak trafnie zauważył J. Makarewicz, przestępne współdziałanie jest zjawiskiem tak dawnym jak samo przestępstwo. Prowadzi niekiedy do utworzenia organizacji przestępczej. Wówczas reakcja prawnokarna przybiera postać szczególną. Opracowanie analizuje genezę i ewolucję modelu odpowiedzialności karnej za udział w organizacjach przestępczych w polskim prawie – od średniowiecza po dzień dzisiejszy. Analiza ta prowadzi m.in. do wniosku, że model ten nie zmienił się zasadniczo od uchwalenia kodeksu karnego z 1932 roku. Opiera się na uznaniu udziału w związku (aktualnie – także w zorganizowanej grupie) o celu przestępnym za odrębny rodzaj przestępstwa. W toku implementacji europejskiej Decyzji ramowej Rady z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie zwalczania terroryzmu dostosowano odpowiednie przepisy polskiego prawa do jej wymogów. W konsekwencji polskie prawo karne przewiduje obecnie (i definiuje) przestępstwo o charakterze terrorystycznym, które może być również celem zorganizowanej grupy lub związku przestępnego. Tym samym prawo dostrzega związek między terroryzmem a przestępczością zorganizowaną. Odpowiedzialność karna za udział w zorganizowanej grupie lub związku przestępnym jest bowiem współcześnie najważniejszym instrumentem prawnokarnym zwalczania zorganizowanej przestępczości.