PL EN
ARTYKUŁ PRZEGLĄDOWY
BEZPIECZEŃSTWO W PERSPEKTYWIE STUDIÓW KRYTYCZNYCH
 
 
Więcej
Ukryj
1
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie
 
 
Data publikacji: 25-08-2021
 
 
SBN 2021;21(3): 47-63
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Celem artykułu jest wyjaśnienie istoty krytycznych studiów nad bezpieczeństwem, dookreślenie ich specyfiki, a także zweryfikowanie użyteczności poznawczej tego paradygmatu. Odwołano się do dorobku najważniejszych przedstawicieli badanego nurtu teoretycznego, jak również komentarzy tego w polskich publikacjach naukowych. Ponieważ badana problematyka dotyczy teorii bezpieczeństwa, to w pracy nad artykułem zastosowane zostały metody ogólnoteoretyczne, jak analiza, definiowanie, porównanie, synteza i wnioskowanie. Wyjaśniono najważniejsze cechy krytycznych studiów nad bezpieczeństwem, za jakie uznaje się nietradycyjną formę podejścia badawczego oraz duże nastawienie praktyczne i normatywne. Odniesiono się do postpozytywistycznych tendencji w rozwoju naukowym. Wskazano na szerokie i wąskie rozumienie teorii krytycznych w nauce. Szczegółowo przeanalizowano cechy krytycznych studiów nad bezpieczeństwem, odrębnie odnosząc się w tym kontekście do zagadnień sekurytyzacji i emancypacji. Wyjaśniono ich wpływ na dowartościowanie postrzegania bezpieczeństwa z perspektywy ludzkiej, co znalazło zastosowanie m. in. w koncepcji human security. Przedstawiono dokonania najważniejszych przedstawicieli i szkół teoretycznych z perspektywy krytycznej w zakresie studiów nad bezpieczeństwem. W podsumowaniu zestawiono najważniejsze zarzuty formułowane wobec krytycznych studiów nad bezpieczeństwem oraz starano się wykazać zalety tego paradygmatu. Sformułowano postulaty związane z wymogami krytycznego myślenia w nauce.
 
REFERENCJE (63)
1.
Ashley, R., 1981, Political Realism and Human Interests, „International Studies Quarterly”, no.2, s. 204-236.
 
2.
Balzacq, T. (ed.). 2011. Securitization Theory. How Security Problems Emerge and Dissolve,London, New York.
 
3.
Balzacq, T. 2012. Constructivism and Securitization Studies, w: Cavelty, M. D., Mauer, V. (eds.), The Routledge Handbook of Security Studies, London and New York s. 56-72.
 
4.
Balzacq, T. 2005. The Three Faces of Securitization: Political Agency, Audience and Context. “European Journal of International Relations”, vol. 11, issue 2, s. 171-201.
 
5.
Beck, U. 1986. Risikogesellschaft. Auf dem Weg in eine andere Moderne, Frankfurt am Main.
 
6.
Bilgin, P. 2012. Teoria krytyczna, w: Studia bezpieczeństwa, red. Paul D. Williams, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 89-100.
 
7.
Booth, K. 1991a. Security and Emancipation, „Review of International Studies”, vol. 17, no. 4,s. 313-326.
 
8.
Booth, K. 1991b. Security in Anarchy. Utopian Realism in Theiry and Practice, „International Affairs”, vol. 67, no. 3, s. 527-545.
 
9.
Booth, K. 2007. Theory of World Security, Cambridge University Press, Cambridge.
 
10.
Booth, K. 1991c. War, Security and Strategy: Towards a Doctrine for Stable Peace, w: Booth, K. (ed.), New Thinking About Strategy and International Security, Harper Collins Academic, London, s. 336-351.
 
11.
Bourdieu, P. 1992. The Logic of Practice, Polity Press, Cambridge.
 
12.
Brown Ch. 1994. Critical Theory and Postmodernism in International Relations, w: Groom, A.J.R., Light, M. (eds.), Contemporary International Relations. A Guide to Theory, Pinter, London, s. 56-68.
 
13.
Buzan, B., Hansen L. 2017. Defining–Redefining Security, w: Oxford Research Encyclopedia of International Studies, Oxford University Press USA.
 
14.
Buzan, B., Hansen L. 2009. The Evolution of International Security Studies, Cambridge–New York.
 
15.
Buzan, B., Waver, O., Wilde, de J. 1998. Security: A New Framework for Analysis, Lynne Rienner Publishers, Boulder, London.
 
16.
Ciszewska I., Figurski L. 2014. Odwaga krytycznego myślenia. W poszukiwaniu sensu życia, Wydawnictwo internetowe e-bookowo.
 
17.
Cox R. 1981. Social Forces, States and World Orders: Beyond International Relations Theory, „Millennium: Journal of International Studies”, June, vol. 10, no. 2, s. 126-155.
 
18.
Czaputowicz J. 2012. Bezpieczeństwo międzynarodowe. Współczesne koncepcje, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
 
19.
Czaputowicz J. 2007. Teorie stosunków międzynarodowych. Krytyka i systematyzacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
 
20.
Devetak R. 1996. Critical Theory, w: Burchill S., Linklater A. (eds.), Theories of International Relations, Macmillan, London, s. 162-186.
 
21.
Devetak R. 2006. Teoria krytyczna, w: Burchill, S., Devetak, R., Linklater, A., Paterson M., Reus-Smit Ch., True J., Teorie stosunków międzynarodowych, Książka i Wiedza, Warszawa, s. 202-233.
 
22.
Fijałkowski, Ł. 2012. „Emancypacja” człowieka jako podstawa bezpieczeństwa światowego, „Kultura – Historia – Globalizacja”, nr 12, s. 57-66.
 
23.
Fijałkowski, Ł. 2014. Teoria sekurytyzacji a realistyczne ujęcie bezpieczeństwa, w: Teoria realizmu w nauce o stosunkach międzynarodowych. Założenia i zastosowania badawcze, red. Haliżak E., Czaputowicz J., Wydawnictwo Rambler, Warszawa, s. 109-121.
 
24.
Floyd, R., Croft, S. 2010. European Non-traditional Security Theory, „EU GRASP Working Papers”, no. 1.
 
25.
Gadamer, H-G. 2004. Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
 
26.
George, T. 2010. „Hermeneutics”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Zalta E. N.(ed.), https://plato.stanford.edu/arc... dostęp: [20.10.2021].
 
27.
Habermas, J. 1987. Knowledge and Human Interests, Polity Press, Cambridge.
 
28.
Harari J. N. 2018. Homo Deus. Krótka historia jutra, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
 
29.
Hoffman. M. 1987. Critical Theory and Inter-Paradigm Debate, „Millenium: Journal of International Studies”, vol. 16, no. 2, s. 231-249.
 
30.
Horkheimer, M. 1972. Critical Theory. Selected Essay, The Seabury Press (Continuum), New York.
 
31.
Hutchings, K. 1999. International Political Theory. Rethinking Ethics in a Global Era, SAGE, New York.
 
32.
Jones, R. W. 1995. „Message in a Bottle”? Theory and Praxis in Critical Security Studies, „Contemporary Security Policy”, vol. 16, no. 3, s. 299-319.
 
33.
Jones, R. W. 1999. Security, Strategy, and Critical Theory, Lynne Rienner Publishers, Boulder–London.
 
34.
Kaldor, M. 1998. Reconceptualizing Organized Violance, w: Archibugi, D., Held, D., Kfthler, M. (eds.), Re-Imagining Political Community. Studies in Cosmopolitan Democracy, Polity Press, Cambridge, s. 91-111.
 
35.
Kostecki, W. 2012. Strach i potęga. Bezpieczeństwo międzynarodowe w XXI wieku, Wydawnictwo Poltext, Warszawa.
 
36.
Krause, K. 1998. Critical Theory and Security Studies: The Research Programme of “Critical Security Studies”, „Cooperation and Conflict”, vol. 33, no. 3, s. 298-333.
 
37.
Krause, K. Williams, M. C. (eds.). 1997. Critical Security Studies. Concepts and Cases, UCL Press, London.
 
38.
Shepherd, L. J. (ed.). 2013. Critical Approaches to Security. An Introduction to Theories and Methods, London and New York.
 
39.
Leonard, S. 1990. Critical Theory in Political Practice, Princeton University Press, Princeton.
 
40.
Linklater, A. 1982. Men and Citizens in the Theory of International Relations, Macmillan Press, London.
 
41.
Linklater, A. 1996. The Achievements of Critical Theory, w: Smith, S., Booth, K., Zalewski, M. (eds.),.
 
42.
International Theory. Positivism and Beyond, Cambridge University Press, Cambridge, s. 279-298.
 
43.
MacDonald, M. 2012. Konstruktywizm, w: P. D. Williams (red.), Studia bezpieczeństwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 59-72.
 
44.
Manners, I. 2002. European (security) Union: from existential threat to ontological security, “Working papers”, 2002, no. 5, Copenhagen Peace Research Institute, Köbenhavn.
 
45.
Marczuk, K. M. 2009. Bezpieczeństwo wewnętrzne w poszerzonej agendzie studiów nad bezpieczeństwem (szkoła kopenhaska i human security), w: Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa: wybrane zagadnienia, Sulowski, S., Brzeziński M. (red. nauk.). Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa, s. 66-78.
 
46.
Mutimer D. 2012. Beyond Strategy: Critical Theory and Security Studies, w: Snyder, C. A. (ed.), Contemporary Security and Strategy, Palgrave Macmillan, New York, s. 45-71.
 
47.
Pawłuszko, T. 2019. Amerykańskie i europejskie ujęcia bezpieczeństwa, w: M. Banasik, A. Rogozińska (red.), Perspektywy zagrożeń dla bezpieczeństwa międzynarodowego kreowanych przez Federację Rosyjską, Difin, Warszawa, s. 49-71.
 
48.
Peoples, C. Vaughan-Williams N. 2010. Critical Security Studies. An introduction, Routledge, London–New York.
 
49.
Rengger, N. J., Thirkell-White, B. 2007. Critical International Relations Theory after 25 Years, Cambridge University Press, Cambridge.
 
50.
Salter, M. B., Mutlu, C. E. (eds.). 2013. Research Methods in Critical Security Studies. An Introduction, London and New York.
 
51.
Smith, S. 1996. Positivism and Beyond, w: Smith, S., Booth, K., Zalewski, M. (eds.), International Theory. Positivism and Beyond, Cambridge University Press, Cambridge, s. 11-46.
 
52.
Smith, S. 2000. The Increasing Insecurity of Security Studies: Conceptualising Security in the.
 
53.
Twenty Years, w: Croft, S., Terriff, T. (eds.), Critical Reflections in Security and Change, Frank Cass, Portland, s. 72-101.
 
54.
Stańczyk, J. 2017. Formułowanie kategorii pojęciowej bezpieczeństwa, Wydawca FNCE, Poznań.
 
55.
Stańczyk, J. 2011. Istota współczesnego pojmowania bezpieczeństwa – zasadnicze tendencje, „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego”, 2010/2011, s. 15-33.
 
56.
Stańczyk, J. 2014. Konstruktywistyczne wartości poznawcze bezpieczeństwa, „Studia Bezpieczeństwa Narodowego. National Security Studies”, nr 5/2014, s. 214-227.
 
57.
Stańczyk, J. 1996. Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
 
58.
Waever, O. 2004. Aberystwyth, Paris, Copenhagen New ’Schools’ in Security Theory and their Origins between Core and Periphery, Paper presented at International Studies Association Conference, Montreal.
 
59.
Waver, O. 1993. Societal security and European security, w: Waver, O., Buzan, B., Kelstrup, M., Lemaître, P., Carlton, D., et al. (eds.), Identity, Migration and the New Security Agenda in Europe, Center for Peace and Conflict Research, Pinter Publishers, London, s. 185-199.
 
60.
Wasilewska-Kamińska, E. 2016. Myślenie krytyczne jako cel kształcenia na przykładzie systemów edukacyjnych USA i Kanady, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
 
61.
Włoch, R. 2015. Teoria krytyczna, w: Teorie i podejścia badawcze w nauce o stosunkach międzynarodowych,.
 
62.
Zięba, R., Bieleń, S., Zając, J. (red. nauk.). Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 201-215.
 
63.
Ziółkowski, M. 2008. Teoria socjologiczna początku XXI w., w: Nijakowski L., Jasińska-Kania A., Ziółkowski M. (red.), Współczesne teorie socjologiczne, Wydawnictwo Scholar, Warszawa, s. 15-31.
 
ISSN:2082-2677
Journals System - logo
Scroll to top