ARTYKUŁ PRZEGLĄDOWY
DZIAŁALNOŚĆ DYWERSYJNO-TERRORYSTYCZNA UKRAIŃSKIEJ ORGANIZACJI WOJSKOWEJ W LATACH 1921–1926 NA TERENACH MAŁOPOLSKI WSCHODNIEJ
Więcej
Ukryj
1
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie, Polska
A - Koncepcja i projekt badania; B - Gromadzenie i/lub zestawianie danych; C - Analiza i interpretacja danych; D - Napisanie artykułu; E - Krytyczne zrecenzowanie artykułu; F - Zatwierdzenie ostatecznej wersji artykułu
Data nadesłania: 28-04-2024
Data ostatniej rewizji: 16-05-2024
Data akceptacji: 17-05-2024
Data publikacji: 17-05-2024
Autor do korespondencji
Patryk GIL
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie, Polska
SBN 2024;33(3): 51-68
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Stosunki polsko-ukraińskie były jednymi z najbardziej skomplikowanych w II Rzeczpospolitej. Można opisać je jako złożone, trudne oraz momentami historycznie bolesne. Aspiracje narodowe wschodniego sąsiada były sprzeczne z założeniami polityki niepodległej Rzeczpospolitej, co jeszcze bardziej komplikowało tę sytuację. Negatywna postawa wąskiej, ale ideowo znaczącej grupy Ukraińców, wraz z jej aktywnością terrorystyczno-sabotażową i propagandową skierowaną przeciwko państwu polskiemu, wyraźnie zagrażały poczuciu bezpieczeństwa Polaków. Artykuł traktuje o działalności Ukraińskiej Organizacji Wojskowej (UWO) na terenie Małopolski Wschodniej w latach 1921-1926 oraz jej negatywny wpływ na region i relacje między polską, a ukraińską społecznością. Celem artykułu jest zbadanie skutków akcji terrorystyczno-sabotażowych UWO w latach 1921-1926 na terenie Małopolski Wschodniej. Zdefiniowano następujące problemy badawcze: jaki stosunek miała organizacja nacjonalistyczna UWO do Polski i Polaków? Jakie metody i formy działalności UWO stosowało na terenie Małopolski Wschodniej w latach 1921-1926? Jaki wpływ miały skutki tej działalności na państwo polskie i Polaków? W oparciu o przeprowadzoną kwerendę naukową, analizując dostępną literaturę, przyjęto następujące hipotezy: po pierwsze organizacja nacjonalistyczna UWO od samego początku swojej działalności miała wrogie nastawienie do Polski i Polaków; po drugie w latach 1921-1926 na terenie Małopolski Wschodniej UWO stosowało liczne akty dywersji, sabotażu i aktów terrory-stycznych skierowanych przeciwko władzom polskim i Polakom; po trzecie działalność terrorystyczno-sabotażowa UWO spowodowała zagrożenie bytu państwa polskiego i znaczne obniżenie poziomu bezpieczeństwa wśród mieszkańców Małopolski Wschodniej. Zastosowano metodę analizy dokumentów w ramach badania literatury przedmiotu. Omawiając działalność UWO w kontekście międzynarodowym i stosunków polsko-ukraińskich, artykuł krytycznie ocenia skutki radykalnych działań nacjonalistycznych dla obu narodów. Od początku istnienia, nacjonaliści z Ukraińskiej Organizacji Wojskowej kierowali swoje działania wyłącznie przeciwko Polsce, domagając się prawa do reprezentowania wszystkich Rusinów/Ukraińców w granicach II Rzeczypospolitej. Niestety, skutki tego podejścia okazały się katastrofalne zarówno dla nich, jak i dla Polaków z Małopolski Wschodniej. Ostatecznie, praca podkreśla istotną konieczność pamięci historycznej i zrozumienia kontekstu, aby uniknąć powtórzenia błędów przeszłości i budować trwałe, oparte na zrozumieniu relacje między narodami w przyszłości.
REFERENCJE (17)
1.
Gibas-Krzak, D., 2010. Działalność terrorystyczna i dywersyjno-sabotażowa nacjonalistów ukraińskich w latach 1921-1939. Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 3 (2), 174-187.
2.
Kozyra, W., 2005. Polityka administracyjna władz polskich na Ziemiach Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1918-1926. Annales Universitatis Mariae Curie- -Skłodowska, Sectio F (59), 419-428.
3.
Kulińska, L., 2010. Działalność terrorystyczna ukraińskich organizacji nacjonalistycznych w Polsce w okresie międzywojennym. Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej, 7-8, 45-54.
4.
Kulińska, L., 2009. Działalność terrorystyczna i sabotażowa nacjonalistycznych organizacji ukraińskich w Polsce w latach 1922-1939. Kraków: Księgarnia Akademicka.
5.
Kuźniar, B., 2014. Mniejszość ukraińska międzywojennej Małopolski Wschodniej w okowach doktryny Dmytra Doncowa. Przegląd Geopolityczny, 7, 152-153.
6.
Matwiejew, G., 1998. Zamach na Józefa Piłsudskiego we wrześniu 1921 roku. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica, 61, 151-156.
7.
Mazur, G., 2005. Zamach na marszałka Piłsudskiego. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio F (60), 411-414.
8.
Motyka, G., 2006. Ukraińska partyzantka 1942-1960. Działalność Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM.
9.
Nieścioruk, J., 1998. Polityka zagraniczna Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej w latach 1918-1923. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio F, (52/53), 403-406.
10.
Ostanek, A.A., 2017. Wydarzenia 1930 roku w Małopolsce Wschodniej a bezpieczeństwo II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Stara Szuflada.
12.
Pobóg-Malinowski, W., 1990. Najnowsza historia polityczna Polski 1914-1939, Tom I-II. Gdańsk: Oficyna Wydawnicza GRAF.
13.
Poliszczuk, W., 2000. Dowody zbrodni OUN-UPA, Integralny nacjonalizm ukraiński jako odmiana faszyzmu. Działalność ukraińskich struktur nacjonalistycznych w latach 1920-1999, Tom II. Toronto: Wydawnictwo Wiktor Poliszczuk.
14.
Radczenko, J., 2018. „Niemcy znaleźli u nich zrabowane żydowskie rzeczy i dlatego ich rozstrzelali”: Kureń Bukowiński, Holokaust w Kijowie i świadectwo Marty Zybaczynskiej. Zagłada Żydów. Studia i Materiały, 14, 595.
15.
Siemaszko, E., 2010. Przemiany relacji polsko-ukraińskich od połowy lat trzydziestych do II wojny światowej. Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej, 7/8, 61.
16.
Torzecki, R., 1989. Kwestia ukraińska w Polsce w latach 1923-1929, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
17.
Wysocki, R., 2003. Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów w Polsce w latach 1929- 1939. Geneza, struktura, program, ideologia. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.